Richtlijn feedback in de medische vervolgopleiding
K. Boor
P.W. Teunissen
P.L.P. Brand
-
Voorwoord
Deze Richtlijn is in het kader van het In
VIVO-project geschreven door dr. Klarke
Boor (aios Obstetrie & Gynaecologie, VU
Medisch Centrum Amsterdam,
gepromoveerd op het klinische opleidingsklimaat),
dr. Pim Teunissen, (aios Obstetrie &
Gynaecologie, VU Medisch Centrum
Amsterdam; onderzoeker medisch onderwijs
Universiteit van Maastricht en
gepromoveerd op de wijze waarop aios leren op de
werkplek) en prof. dr. Paul Brand
(hoogleraar klinisch onderwijs, Universitair
Medisch Centrum Groningen, Postgraduate
School of Medicine, en kinderarts-opleider,
Amalia kinderafdeling, Isala klinieken
Zwolle), met medewerking van prof. dr.
Fedde Scheele (hoogleraar onderzoek van
medisch onderwijs, VU Medisch Centrum
en gynaecoloog-opleider Sint Lucas
Andreas Ziekenhuis, Amsterdam).
Status van de Richtlijn
Deze Richtlijn is gebaseerd op
literatuuronderzoek, best practices en ervaringen
en visies van de auteurs en heeft een
adviserend karakter. Deze Richtlijn dient te
zijner tijd te worden herzien op basis van
aanvullend onderzoek en ervaringen van de
gebruikers van de Richtlijn. Te verwachten
is dat de Richtlijn twee jaren nadat de
grootschalige implementatie van de
modernisering van de Nederlandse medische
vervolgopleidingen is afgerond, herzien
zal worden.
Doel van de Richtlijn
De Richtlijn is een hulpmiddel voor leden
van opleidingsteams en artsen in opleiding
tot specialist (aios) om het gebruik van
feedback beter te leren hanteren en te begrijpen.
De Richtlijn bespreekt algemeen
geldende aspecten van effectieve feedback.
Voor omschrijvingen van specifieke
instrumenten waarmee feedback gegeven kan
worden zoals Korte Praktijk
Beoordelingen (KPB), Objective Structured
Assessment of Technical Skills (OSATS) of
multisource feedback , verwijzen wij naar
andere Richtlijnen. Ook de praktische
organisatie omtrent het geven en ontvangen
van feedback valt buiten het bestek van
deze Richtlijn.
De Richtlijn bestaat uit twee delen. Het
eerste deel is de feitelijke Richtlijn en
geeft een samenvatting van praktische
tips bij het geven van feedback. In het
tweede deel van dit document worden
deze tips onderbouwd aan de hand van
recente literatuur.
Voor de leesbaarheid van de Richtlijn
gebruiken we de term aios; waar aios
staat kan ook anios (assistent niet in
opleiding tot specialist) gelezen worden. De
term supervisor wordt gebruikt om elk lid
van de opleidersgroep mee aan te duiden.
Overigens zou uit het lezen van de
Richtlijn de indruk kunnen ontstaan dat alleen
aios feedback ontvangen en supervisoren
slechts feedback geven. De werkelijkheid
is uiteraard genuanceerder. Supervisoren
zullen ook regelmatig feedback van aios
ontvangen. Waar aios staat kan dus ook
vaak supervisor worden gelezen.
Inleiding
Feedback is een van de belangrijkste en
tegelijk een van de moeilijkste interventies
waarmee het leren te benvloeden is. Deze
Richtlijn geeft een overzicht van
belangrijke inzichten die de literatuur ons biedt.
Er wordt al ruim honderd jaar gepubliceerd
over feedback; deze Richtlijn beperkt zich
tot enkele recente (overzichts)artikelen.
Feedback kan er soms voor zorgen dat
aios slechter gaan functioneren, zeker als
dat onzorgvuldig gebeurt. Het is daarom
verstandig ervoor zorg te dragen dat
zowel aios als stafleden zich verdiepen in
feedback.
Vier niveaus waarop feedback
kan worden gegeven
Feedback kan gegeven worden op vier
verschillende niveaus. Het komt de effectiviteit
van feedback ten goede wanneer
feedbackgevers zich bewust zijn van deze niveaus
en bewust kiezen voor het niveau waarop
ze feedback willen geven.
Het taakniveau: Feedback op dit niveau
benoemt specifiek concrete
handelingen die ertoe leiden dat een taak tot
een goed einde gebracht wordt of juist
niet. Dit vereist uiteraard dat de aios al
enig inzicht heeft in de taak. Als de
taak onbekend is, is het zinvoller
instructie en uitleg te geven dan
feedback te geven.
Het procesniveau: Feedback op dit
niveau richt zich op onderliggende themas
en processen die herkenbaar zijn in
het functioneren van een aios.
Feedback op dit niveau zou mogelijk leiden
tot dieper leren.
Het zelfregulatieniveau: Feedback op
dit niveau, dus bij voorbeeld op de
wijze waarop de aios wel of juist niet
eerdere feedback in zijn/haar handelen
heeft toegepast, is effectief, onder meer
omdat dit weer het
feedbackzoekgedrag benvloedt.
Het persoonsniveau: Feedback op dit
niveau is feedback in de vorm van in
algemene termen gestelde positieve of
negatieve uitlatingen over de persoon.
Vermijd deze feedback op het
persoonsniveau! Zulke opmerkingen leiden
ertoe dat de aios de aandacht gaat richten
op gedachten over zichzelf in plaats
van op de taak. Hierdoor kan zijn/haar
functioneren hetzelfde blijven of zelfs
verslechteren. Overigens zijn prijzende
opmerkingen prettig om te horen en
onderzoek toont aan dat mensen het
graag willen horen, maar het zorgt er
niet voor dat mensen effectiever gaan
functioneren. Feedback wordt dus
effectiever wanne (...truncated)