Innowacyjność polskich regionów a ich rozwój gospodarczy

Innowacyjność polskich regionów a ich rozwój gospodarczy Ekonomiczne Problemy Usług nr - zeszyty naukowe uniwersytetu szczecińskiego ekonomiczne problemy usług adaM adaMCzyk Państwowa w yższa szkoła zawodowa w w ałczu innowacyjnośĆ PoLskicH regionÓw a icH rozwÓj gosPodarczy wstęp innowacyjność jest elementem warunkującym wzrost gospodarczy w poszczególnych krajach. Jak wynika bowiem z teorii wzrostu gospodarczego, długookresowa dynamika PkB uzależniona jest od trzech kluczowych czynników: akumulacji kapitału, wzrostu liczby ludności i postępu technicznego1. Podczas gdy działanie prawa malejących przychodów sprawia, że wzrost gospodarczy nie może odbywać się wciąż jedynie przez powiększanie zasobu kapitału, a wzrost liczby ludności może podtrzymać wzrost wielkości produktu, ale nie wielkości dochodu i produktu na jednego mieszańca, to postęp techniczny jest mechanizmem decydującym o utrzymaniu wzrostu w długim okresie2. w związku z tym w przyjętej przez radę europejską w roku 2000 strategii lizbońskiej, stanowiącej najważniejszy program społeczno-gospodarczy ue, szczególną rolę przypisano innowacyjności jako jednemu z czterech filarów programu mającego uczynić z ue najbardziej konkurencyjną gospodarkę świata. Obecnie coraz większy nacisk kładzie się na rozwój innowacyjności na poziomie regionu. w yrazem takiej polityki może 1 kapitał rozumiany jest w sposób szeroki, tj. zarówno kapitał rzeczowy, jak i kapitał ludzki. 2 Por. r.J. Barro, Makroekonomia, w arszawa 1997, s. 306. być tworzenie regionalnych systemów innowacji, w skład których wchodzą podmioty gospodarcze, jednostki badawcze oraz instytucje administracyjne kooperujące ze sobą w celu tworzenia, wspierania i dyfuzji innowacji. rolą tych systemów często jest wspieranie powstawania kluczowych dla wzrostu innowacyjności grup przedsiębiorstw nazywanych klastrami. Fundamentem uzasadnienia regionalnej polityki innowacyjnej powinno być zatem znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy poziom innowacyjności może wpływać na wzrost gospodarczy nie tylko na poziomie państwa, ale również na poziomie regionu. rozwiązanie tego problemu ma podstawowe znacznie dla potwierdzenia konieczności prowadzenia regionalnej polityki innowacyjnej. celem artykułu będzie zatem próba weryfikacji tezy o dodatnim wpływie innowacji na rozwój regionu, a także wyjaśnienie ewentualnego mechanizmu tego związku. znaczenie polityki innowacyjnej na poziomie regionalnym Od dłuższego czasu problem stymulowania innowacji stał się przedmiotem zainteresowania ekonomistów zajmujących się polityką regionalną. w znacznym stopniu zainteresowanie to związane jest z rozwojem geografii ekonomicznej. Do zwrócenia uwagi na tę problematykę przyczyniły się w szczególności prace P. krugmana oraz M. Portera. kluczową rolę dla zrozumienia związku innowacji i rozwoju gospodarczego odgrywa problem znaczenia aglomeracji w stymulowaniu procesu tworzenia innowacji3. zauważono, że przedsiębiorstwa mają tendencję do skupiania się na pewnym obszarze, tworząc tzw. klastry (grona). Pojęcie klastra do ekonomii zostało wprowadzone przez M.e. Portera. Definicje klastra mają różny zakres znaczeniowy, jednak z reguły uwzględniają następujące wymiary4: – koncentrację geograficzną; – współpracę; – koncentrację sektorową; – specjalizację; – współzależność. 3 i.r. Gordon, P. Mccann, innovation, agglomeration, and regional development, “Journal of economic Geography”, nr 5/2005, s. 523–543. 4 A. Grycuk, t eoria i praktyka klastrów.ekonomiczne i socjologiczne podstawy teorii gron – przestrzenne uwarunkowania konkurencyjności przedsiębiorstwa, w arszawa 2003. wpływ klastrów na rozwój regionów polega na tym, że obecność na jednym terenie pewnej współpracującej ze sobą grupy przedsiębiorstw powoduje przyciąganie kolejnych firm lub doprowadza do powstania nowych. Pojawia się jednak pytanie o związek innowacyjności z powstawaniem klastrów. częściowej odpowiedzi dostarczają prace A. Marshalla koncentrujące się na problemie czynników, za sprawą których przedsiębiorstwa wybierają konkretną lokalizację. Marshall zidentyfikował trzy czynniki decydujące o tym, że przedsiębiorstwa lokowane są w pobliżu innych firm: – obecność wyspecjalizowanej siły roboczej; – rozwój przemysłu produkującego wyspecjalizowane dobra pośrednie; – przenikanie wiedzy pomiędzy firmami oraz gałęziami przemysłu. w ynika stąd, że czynnikiem przyczyniającym się do powstania i rozwoju klastrów może być dyfuzja wiedzy. zauważyć można przy tym pewnego rodzaju sprzężenie zwrotne. z jednej strony przedsiębiorstwa innowacyjne zgłaszające popyt na wiedzę dążą do powstawania klastrów, z drugiej strony firmy, przyłączając się do nich, zwiększają ich potencjał innowacyjny. kolejnym problemem wymagającym rozwiązania jest ustalenie przyczyny, dla której koncentracja geograficzna sprzyja innowacjom. Mogłoby się bowiem wydawać, że w erze rozwiniętych środków komunikacji położenie geograficzne nie powinno odgrywać istotnej roli. Jednak, jak twierdzą P. Almeida i B. kogut, dla p (...truncated)