Instytucjonalne stymulanty rozwoju inwestycji infrastrukturalnych w Polsce
„Journal of Eco
Instytucjonalne stymulanty rozwoju inwestycji infrastrukturalnych w Polsce
Ekonomiczne Problemy Usług nr
-
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO
INSTYTUCJONALNE STYMULANTY ROZWOJU
INWESTYCJI INFRASTRUKTURALNYCH W POLSCE
Streszczenie
W Polsce, podobnie jak w innych krajach, istnieje duże zapotrzebowanie
na inwestycje infrastrukturalne, których realizacja, biorąc pod uwagę cechy
infrastruktury, nastręcza wiele problemów. Z uwagi na bardzo wysoki poziom
kapitałochłonności i długi okres realizacji inwestycji infrastrukturalnych
pozyskanie funduszy na ich finansowanie nie jest łatwym przedsięwzięciem. Budżety
większości państw balansują na granicy dopuszczalnego poziomu deficytu
w warunkach coraz większych oczekiwań społeczeństw w zakresie – z jednej
strony – szeroko rozumianego zabezpieczenia społecznego, a z drugiej –
dostępu do powszechnej i nowoczesnej infrastruktury. Wysoka kapitałochłonność
i długie okresy kredytowania czy udzielania pożyczek stwarzają w wielu
krajach, w tym w Polsce, bariery nie do pokonania bez dodatkowego wsparcia ze
strony władz publicznych w postaci udzielania gwarancji skarbu państwa czy
bezpośredniego wspierania finansowego. Dla tych potrzeb w Polsce
uruchomiono Program „Inwestycje Polskie”. Celem opracowania jest ocena podjętych
przez polski rząd decyzji o instytucjonalnym wsparciu finansowania inwestycji
infrastrukturalnych (zaliczanych do inwestycji dużych, według kryterium
znaczenia strategicznego dla kraju oraz odpowiednio dużej wartości
kosztorysowej), poprzedzona wykazaniem znaczenia inwestycji infrastrukturalnych i ich
cech szczególnych wpływających na możliwości ich finansowania.
Słowa kluczowe: inwestycje, infrastruktura, Polska, źródła finansowania,
wsparcie instytucjonalne, wsparcie finansowe
Wprowadzenie
Infrastruktura jest niezbędna dla zapewnienia rozwoju gospodarczego,
chociaż pełni rolę służebną w stosunku do reszty życia społecznego i
gospodarczego. Celem infrastruktury nie jest tworzenie dodatkowej wartości, lecz
umożliwianie i wspomaganie innych działów gospodarki narodowej w jej
powiększaniu. Stan i zdolności adaptacyjne urządzeń infrastrukturalnych mogą
zarówno opóźniać, jak i przyśpieszać rozwój gospodarczy.
W Polsce, podobnie jak w innych krajach, istnieje duże zapotrzebowanie
na inwestycje infrastrukturalne, których realizacja, z uwagi na cechy
infrastruktury, nastręcza wiele problemów. Wśród najważniejszych problemów
wymagających rozwiązania przed podjęciem decyzji o realizacji określonych inwestycji
w zakresie infrastruktury należy wymienić: dokonanie wyboru inwestycji
spośród innych oczekiwanych pod kątem ich niezbędności dla społeczeństwa i
gospodarki oraz uzyskanie zamknięcia finansowego wysoce kapitałochłonnych
inwestycji (pokrycia kosztów inwestycji) przed rozpoczęciem procesu
inwestycyjnego.
Celem opracowania jest ocena podjętych przez polski rząd decyzji o
instytucjonalnym wsparciu finansowania inwestycji infrastrukturalnych (zaliczanych
do inwestycji dużych, według kryterium znaczenia strategicznego dla kraju oraz
odpowiednio dużej wartości kosztorysowej), poprzedzona wykazaniem
znaczenia inwestycji infrastrukturalnych i ich cech szczególnych wpływających na
możliwości ich finansowania.
1. Znaczenie inwestycji infrastrukturalnych i ich cechy szczególne
Wprawdzie nadal nie ma zgody odnośnie do wielkości wpływu
infrastruktury na wzrost gospodarczy, jednak zostało potwierdzone, że rola infrastruktury
w kształtowaniu się wzrostu gospodarczego jest znacząca i często większa niż
innych inwestycji. Należy zaznaczyć, że wzrost samej infrastruktury nie
gwarantuje rozwoju gospodarczego. Urządzenia infrastrukturalne, administracyjne
i handlowe, wraz z wzajemnymi zależnościami zachodzącymi między nimi,
przyciągają ludzi i działalność gospodarczą1, a skupiska infrastrukturalne,
handlowe i administracyjne odgrywają rolę sprawczą wzrostu gospodarczego
w większym stopniu niż bezpośrednia działalność produkcyjna. Infrastruktura
jest więc niezbędnym, ale niewystarczającym warunkiem wstępnym wzrostu.
Muszą być spełnione także inne warunki, takie jak dopasowanie czasowe
inwestycji, ich optymalna lokalizacja oraz równowaga między popytem a podażą.
Infrastrukturę publiczną tworzą dobra publiczne, służące ogółowi społeczeństwa
i warunkujące rozwój gospodarczy.
W każdym kraju występują różne poziomy tzw. luki infrastrukturalnej,
jako różnicy między potrzebami a istniejącym stanem infrastruktury, której
niwelowanie stwarza poważne problemy dla władz publicznych. Z jednej strony
dotyczy to nowych, nowoczesnych, dopasowanych do obecnych wymagań sieci
i obiektów infrastrukturalnych, z drugiej strony zaś konieczności remontowania,
a głównie modernizacji, już istniejących aktywów infrastrukturalnych. Główne
problemy wynikają z immanentnych cech infrastruktury i inwestycji
infrastrukturalnych, które zestawiono w tabeli 1.
Z uwagi na bardzo wysoki poziom kapitałochłonności i długi okres
realizacji inwestycji infrastrukturalnych, pozyskanie fu (...truncated)