Ubezpieczenia w małych przedsiębiorstwach w warunkach globalnego spowolnienia gospodarczego
Ubezpieczenia w małych przedsiębiorstwach w warunkach globalnego spowolnienia gospodarczego
Ekonomiczne Problemy Usług nr
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 752
EKONOMICZNE PROBLEMY USŁUG NR 102 2013
ANNA BERA
Uniwersytet Szczeciński
UBEZPIECZENIA W MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTWACH W WARUN
KACH GLOBALNEGO SPOWOLNIENIA GOSPODARCZEGO
Wprowadzenie
Kryzys w strefie euro oraz zwiększające się obciążenia finansowe, a także
pogarszający się bilans wymiany handlowej negatywnie oddziałują na światowy
wzrost gospodarczy, który zmniejsza się o 0,1 punktów procentowych co pół roku1.
Światowy wzrost gospodarczy w 2012 roku nie przekroczy 2,5%, z kolei Globalny
Wskaźnik Upadłości Euler Hermes, który monitoruje zmiany upadłości
przedsiębiorstw na całym świecie, ma wzrosnąć w 2013 roku o 4%. W Polsce również
brakuje optymizmu oraz rośnie liczba bankrutujących przedsiębiorstw. Wzrost liczby
upadłości wynika przede wszystkim ze spadku tempa wzrostu eksportu oraz
problemów w budownictwie, w którym inwestycje infrastrukturalne z wielu powodów
okazały się raczej obciążeniem niż pozytywnym impulsem dla branży. Spadek
koniunktury silnie odczuł również przemysł spożywczy, a także producenci mebli.
Rosną obawy o przetrwanie szczególnie małych przedsiębiorstw. Wyniki badań
przeprowadzone przez Związek Przedsiębiorców i Pracodawców (na grupie 600
przedsiębiorstw), pozwoliły na skonstruowanie tzw. Busometra, tj. Indeksu
Nastrojów Gospodarczych MŚP, który wyniósł 34,47 punktów2, czyli znacząco poniżej
poziomu granicy 50 punktów, która oddziela nastroje pesymistyczne od
optymistycznych. Świadczy to o braku optymizmu w podejmowaniu nowych inicjatyw
gospodarczych, a tym samym ryzyka inwestycyjnego przez małych
przedsiębiorców.
W artykule podjęto próbę przedstawienia danych empirycznych ilustrujących
postawy ubezpieczeniowe małych przedsiębiorstw oraz postrzeganie ryzyka w
warunkach spowolnienia gospodarczego. Pojawia się bowiem dość oczywiste pytanie,
1 Dane za Euler&Hermes, podane przez głównego ekonomistę Ludovica Subrana. W
wypowiedziach często podkreśla on, iż „istotnym czynnikiem obecnego kryzysu w Europie jest
zaufanie”. Jako przykład podał Włochy, które od lat mają wysokie zadłużenie, a którymi
dotąd nikt się nie przejmował. Kryzys sprawił jednak, że rynki zaczęły wątpić, czy Włosi
będą w stanie ten dług w jakimś stopniu zredukować. L. Subran zwrócił także uwagę na
system bankowy w Europie, który pełni kluczową rolę w gospodarce i dlatego powinien być
w sposób specjalny chroniony.
2 Busometr – Indeks Koniunktury Gospodarczej MŚP, dane na 10 listopada 2012 r.
opublikowane na oficjalnej stronie internetowej Związku Przedsiębiorców i Pracodawców (data
pobrania: 10.11.2012 r.) oraz w: A.Błaszczak, Rosną obawy mniejszych firm,
„Rzeczpospolita”, 12.11.2012 r.
jaki jest wpływ zwiększonego ryzyka operacyjnego rynku na zachowania
ubezpieczeniowe małych przedsiębiorców oraz na wybór poszczególnych produktów
ubezpieczeniowych.
1.
Postrzeganie ryzyka w przedsiębiorstwach
Ryzyko w przedsiębiorstwie nie ma charakteru stałego i jest efektem jedynej
trwałej cechy gospodarki, którą jest jej zmienność. Działanie w warunkach ryzyka
powoduje, że przedsiębiorstwo nie ma teoretycznych oraz aplikacyjnych podstaw do
dokładnego rozpoznania wszystkich parametrów określających warunki, w których
funkcjonuje. Postrzeganie ryzyka i określenie ich znaczenia w strategicznym i
operacyjnym zarządzaniu przedsiębiorstwem ma również znaczenie dla ubezpieczycieli,
którzy chcą znać kluczowe ryzyko i jego rangę w przedsiębiorstwie.
Przeprowadzone przez Aon badania empiryczne w 2007, 2009, 2011 roku na tej samej grupie
przedsiębiorstw pozwolił na określenie kluczowych rodzajów ryzyka w działalności
przedsiębiorstw. Zestawienie zaprezentowano w tabeli 1.
Tabela 1
Znaczenie poszczególnych rodzajów ryzyka w działalności przedsiębiorstw w 2007, 2009,
i 2011roku – według rangi (dane dotyczące Unii Europejskiej)
2007
Ranga
2011
Ranga
2009 Ranga
Rodzaje ryzyka i ich ranga (0–100%)
dRzyizaylnkooścoidpowie- 81
Ryzyko branży
rRyynzkyokwoeogtooczenia 35 58
RwyiezryzkeonisaprzenieŹródło: Aon Global Risk Management Survey (2011, 2009, 2007), za: T. Holzhen, Die
Gewerbeversicherung – ein Markt im stetigen Wandel, Swiss Re, nr 5, Zurich 2012, s. 4–5.
Zestawienie zamieszczone w tabeli 1, wskazuje że rangowanie ryzyka
związane jest w znacznej mierze z sytuacją makroekonomiczną na rynku. W 2011 roku za
Ryzyko majątkowe
Ryzyko odpowiedzialności
Ryzyko branży
Ryzyko fuzji (restruktu
ryzacji)
Ryzyko transakcyjne
(kredytu kupieckiego)
Ryzyko rynku
(finansowe)
Ryzyko
sprzeniewierzenia
Ryzyko reputacji
Ryzyko prawne
77
75
70
69
63
56
55
48
41
Ryzyko zmienności
cen surowców
Ryzyko finansowe
(cash flow)
Ryzyko konkurencji
Ryzyko transakcyjne
(kredytu kupieckiego)
Ryzyko
sprzeniewierzenia
Ryzyko prawne
Ryzyko otoczenia
rynkowego
Ryzyko reputacji
79
77
75
71
70
68
65
60
Ryzyko finansowe
(cash flow)
Ryzyko
technologiczne (błędów
systemowych)
Ryzyko zmienności
cen surow (...truncated)