Dochody własne a problematyka samodzielności dochodowej jednostek samorządu terytorialnego na przykładzie gmin województwa łódzkiego

Ekonomiczne Problemy Usług, Dec 2013

Magdalena Ślebocka

A PDF file should load here. If you do not see its contents the file may be temporarily unavailable at the journal website or you do not have a PDF plug-in installed and enabled in your browser.

Alternatively, you can download the file locally and open with any standalone PDF reader:

http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Ekonomiczne_Problemy_Uslug/Ekonomiczne_Problemy_Uslug-r2013-t-n108/Ekonomiczne_Problemy_Uslug-r2013-t-n108-s291-301/Ekonomiczne_Problemy_Uslug-r2013-t-n108-s291-301.pdf

Dochody własne a problematyka samodzielności dochodowej jednostek samorządu terytorialnego na przykładzie gmin województwa łódzkiego

Dochody własne a problematyka samodzielności dochodowej jednostek samorządu terytorialnego na przykładzie gmin województwa łódzkiego Ekonomiczne Problemy Usług nr - ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO DOCHODY WŁASNE A PROBLEMATYKA SAMODZIELNOŚCI DOCHODOWEJ JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO NA PRZYKŁADZIE GMIN WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Funkcjonowanie samorządu terytorialnego, którego jednym z kluczowych elementów jest sprawna realizacja zadań publicznych na poziomie lokalnym, wymaga odpowiednich zasobów pieniężnych. Właściwy, efektywny system zasilania pieniężnego, umożliwiający realizację zadań własnych i zleconych jednostkom samorządu terytorialnego, będący jedną z części wpływającą na poziom niezależności i samodzielności finansowej jest przedmiotem rozważań i analiz zarówno przedstawicieli nauki jak i władz samorządowych. „Wyposażenie w środki finansowe może odbywać się przez zapewnienie samorządowi odpowiednich własnych środków, (…) dochodów, o których wielkości i elementach konstrukcji samorząd sam może decydować oraz dochodów o charakterze transferowym, których rodzaj i wielkość uzależniona jest (…) od polityki państwa wobec samorządów terytorialnych”1. Środki pieniężne gwarantuje samorządom terytorialnym zapis w Konstytucji RP2 w art. 167 ust. 1 1 J. Olejniczak, Formy i skala subwencjonowania budżetów gmin z budżetu państwa – doświadczenia Polski z lat 1991–2005, w: Podsektor samorządowy w sektorze finansów publicznych w warunkach akcesji Polski do UE, red. L. Patrzałek, Wyższa Szkoła Bankowa, Poznań– Wrocław, Wrocław 2006, s. 299. 2 DzU nr 78, poz. 483, z późn. zm. i 4 oraz w ESKL3 w art. 9 ust. 2, które jednocześnie podkreślają, że udział w dochodach publicznych przeznaczanych dla jednostek samorządu terytorialnego powinien być wprost proporcjonalny zarówno do kompetencji, a także zadań stawianych im do realizacji. Według klasycznego podziału dochodów budżetowych jednostek samorządu terytorialnego, zawartego w Konstytucji RP4, wynika, że ich podstawowy skład stanowią dochody zaliczane do katalogu dochodów własnych. To właśnie ten katalog dochodów ma kluczowy wpływ na samodzielność dochodową jednostek samorządu terytorialnego. Ich naczelnym zadaniem jest zapewnienie pewnego stopnia niezależności w podejmowaniu decyzji przez władze lokalne, stworzenie szans na pełniejsze pokrycie potrzeb mieszkańców wspólnoty czy wreszcie podniesienie standardu świadczonych usług5. W skład dochodów własnych zgodnie z postanowieniem art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego6, w przypadku gmin, wchodzą przede wszystkim dochody uzyskiwane z podatków lokalnych. Ponadto katalog ten uzupełniają dochody pozyskiwane z udziałów w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa i z majątku komunalnego. Zatem z jednej strony do grupy dochodów własnych zalicza się takie dochody, na które jednostki samorządu terytorialnego mogą wywierać wpływ, z drugiej zaś strony w skład tej grupy wchodzą dochody pochodzące z budżetu państwa, a pobrane od osób fizycznych i podmiotów gospodarczych posiadających miejsce zamieszkania lub siedzibę na terenie danej jednostki, tym samym zbliżając je konstrukcyjnie do dochodów o charakterze transferowym. Art. 168 Konstytucji RP wyposaża jednostki samorządu terytorialnego w pewien zakres władztwa podatkowego, dając tym samym możliwość wpływania na wysokość uzyskiwanych przez nie dochodów budżetowych. Oznacza to, że państwo, dając gminom szereg uprawnień do kształtowania systemu podatków lokalnych, uprawnień w przedmiocie ustalania stawek podatkowych, wprowadzania indywidualnych zwolnień, ulg i umorzeń podatkowych, zrzuca 3 DzU nr 124, poz. 607, z późn. zm. 4 Art. 167, ust. 2, DzU nr 78, poz. 483, z późn. zm. 5 A. Kożuch, Rola budżetu w zarządzaniu finansami gmin, Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Roczniki Naukowe, t. IX, z. 2, s. 165, www.seria.home.pl/2007_zeszyt2/30_kozuch.pdf, 02.05.2013 r. 6 DzU nr 80, poz. 526 z 2010 r. z siebie ciężar ich corocznej obsługi7. Jednocześnie, z drugiej strony, określa precyzyjnie sposób pobierania dochodów z określonych źródeł, tym samym wytycza odgórnie granice samodzielności dochodowej jednostek samorządu terytorialnego, które mogą zostać przesunięte poprzez odpowiedni „system motywacyjny” stosowany przez gminy. Owo oddziaływanie motywacyjne jednostek samorządu terytorialnego może przybrać formę polegającą na8: a) przyciąganiu zewnętrznych elementów kapitału; ta forma opiera się przede wszystkim na marketingu lub polityce informacyjnej oraz preferencjach podatkowych i zachętach finansowych; b) zwiększaniu konkurencyjności regionów w zakresie poziomu kompetencyjności kadr, szkolnictwa publicznego, lokalnych instytucji rozwoju czy inkubatorów przedsiębiorczości. Istotne również z punktu widzenia określenia poziomu samodzielności dochodowej gmin, oprócz działań władz jednostek samorządowych mających na celu zwiększenie ekonomicznej atrakcyjności danej gminy, są także czynniki demog (...truncated)


This is a preview of a remote PDF: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Ekonomiczne_Problemy_Uslug/Ekonomiczne_Problemy_Uslug-r2013-t-n108/Ekonomiczne_Problemy_Uslug-r2013-t-n108-s291-301/Ekonomiczne_Problemy_Uslug-r2013-t-n108-s291-301.pdf

Magdalena Ślebocka. Dochody własne a problematyka samodzielności dochodowej jednostek samorządu terytorialnego na przykładzie gmin województwa łódzkiego, Ekonomiczne Problemy Usług, 2013, pp. 291-301, Issue 108,