Nadzór partyjny nad "Głosem Olsztyńskim" w latach 1951-1956
Nadzór partyjny nad "Głosem Olsztyńskim" w latach 1951-1956
Media - Kultura - Komunikacja Społeczna
-
N a d z ó r
p a r t y j n y
O l s z t y ń s k i m ” w l a t a c h
n a d „ G ł o s e m
1951-1956
P ro b lem aty k a n ad zo ru p artyjnego nad „G łosem O lszty ń sk im ” w latach 195
1-1956
nie stan o w iła ja k dotąd sam oistnej problem atyki badaw czej. D otychczasow e za in te
resow anie historyków , h istoryków prasy polskiej po roku 1944, skupiało się przede
w szystkim na zaprezentow aniu historii naturalnych poszczególnych ty tu łó w p raso
w ych. w m niejszym zakresie podejm ow aniu zagadnień dotyczących tzw. polityki
prasow ej, tj. zb udow ania i o d d ziały w a n ia na sam system prasow y, ja k i na za w arto ść
treścio w ą w y d aw n ictw perio d y czn y ch 1. Stąd też począw szy od za ran ia Polski L udo
wej nowe w ładze podjęły szereg p rzedsięw zięć n atu ry insty tu cjo n aln ej i legislacyjnej,
ażeby - ja k pisał M ieczysław C iećw ierz - „p rasa zo stała w p rz ęg n ięta w realizację
procesu reform zapow iedzianych w M anifeście P K W N ”2.* In sty tu cjam i m ającym i
spraw ow ać n ad zó r o raz dyktow aniem pożądanych treści poszczególnych publikacji
ukazujących się w prasie centralnej i regionalnej w latach 195
1-1956
b yły G łów ny
U rząd K ontroli Prasy. P ublikacji i W idow isk (dalej G U K P PiW ) i jeg o w ojew ódzkie
o d p o w ied n ik i5 o raz W ydziały Propagandy KC PZPR i jeg o w ojew ódzkie o d p o w ied
niki (W y d ziały A gitacji i Propagandy), w których pow oływ ano z kolei kom órki o d p o
w ied zialn e za spraw y prasy (sekcje). N a podkreślenie zasługuje fakt, że fo rm u ło w an ie
ram polityki propagandow ej o raz p rzygotow yw anie w szelkich zaleceń i dezy d erató w
cen traln em u aparatow i cen zu ry odbyw ało się na szczeblu K om itetu C en traln eg o
PZPR. W raz z u m acnianiem się w ład zy kom unistycznej w Polsce w ładze stw orzyły
cały m ech an izm kontroli prasy i w y d aw n ictw od urzędu cenzorskiego i poszczegól
nych in stan cji p artyjnych. R ów nież i sam proces kontroli, n ad zo ru o raz in spirow ania
treści prasy staw ał się co raz bardziej złożony. Jej ostatn im akordem było p o d p o rząd
kow anie z dniem
1 m arca 1951
r. tzw. „prasy czy teln ik o w sk iej” RSW „ P r a s a '1. Par
tyjny k oncern RSW „P rasa” nie tylko zm onopolizow ał ry n ek w ydaw niczy prasy, ale
ta k że w szelk ie spraw y pracow nicze, w ty m ta k że um ow y o pracę.
N a p o d staw ie zachow anych dokum entów redakcje g azet i czasopism , w tym i
„G łosu O lsz ty ń sk ie g o ” w latach 195
1-1956
, w swojej prak ty ce d zien n ik arsk iej p rzy j
m ow ały za o czy w isto ść fakt, że każdem u w y d arzen iu o ch arak terze politycznym ,
sp o łeczn y m , g o sp o d arczy m i k u ltu raln y m to w arzy szy ła tzw. in stru k cja cenzorska,
k tó ra zaw ierała drobiazgow e zalecenia dotyczące np. które „w d anym okresie treści
były zak az an e”, a które pow inny być „u publicznione”, „czyje n azw isk a m usiały zn ik
nąć”, a k tóre p o w inny się pojawić itp45. W m ateriałach archiw alnych W ojew ódzkiego
U rzędu K ontroli Prasy, P ublikacji i W idow isk przechow yw anych w A rch iw u m P ań
stw ow ym w O lszty n ie za latach 195
1-1956
nie zachow ała się żad n a tego ty p u in stru k
cja6. N ato m iast w w y n ik u kw erendy ak t dotyczących kontroli prew encyjnej „G łosu
O lszty ń sk ieg o ” w latach 195
1-1956
udało się ustalić n azw isk a osób, które zajm ow ały
się cen zu ro w an iem gazety. Z lek tu ry pow yższych akt w y n ik a jasno, iż nie było jed n ej
osoby w W ojew ódzkim U rzędzie K ontroli Prasy P ublikacji i W idow isk w O lsztynie
(dalej W U K P P iW ), której by podlegał z urzędu „G los O lszty ń sk i”. M ożna przypuścić
z d u żą d o z ą praw dopodobieństw a, że bezp o śred n io cen zu ro w an iem g azety zajm o
w ało się k ilk u cenzorów , m ających w swoich obow iązkach p rzy p isan e kontrolę pism
periodycznych. W latach 195
1-1956
byli to A ndrzej C urkiew ski, A ndrzej C zerw iń sk i.
Z dzisław Fibich. B ohdan G utkow ski, E ufem ia K ierszka, W ło d zim ierz M am iński,
F ranciszek P ietru szk a, A dam P ietrzyk, Zofia Piórkow ska, W itold S tan k iew icz, H en
ryk Ś w ięcicki7.
1 w rz eśn ia 1951
r. u k azał się pierw szy num er „G łosu O lszty ń sk ieg o ” - organ K o
m itetu W ojew ódzkiego Polskiej Z jednoczonej Partii Robotniczej. Jego dzieje stały się
ju ż polem obserw acji naukow ej8. W myśl obow iązujących w ów czas przypisów , od
sam ego jeg o zarania, „G los O lszty ń sk i” ja k o organ K W PZPR byl pod ścisłym n ad zo
rem instancji partyjnej, ja k i W U K PPiW . A okresow e an alizy treści „G łosu O lsz ty ń
skiego” dokonyw ane p rzez o lszty ń sk ich cenzorów (m iesięczne o raz poszczególnych
num erów ) były p rzesyłane do w iadom ości S ekretarzow i ds. P ropagandy i A gitacji,
k tó ry p rzek azy w ał z kolei je W ydziałow i Propagandy i A gitacji KW PZPR, k tó ry to
spraw ow ał bieżący n ad zó r nad „G ło (...truncated)