Lingwistyka stosowana a polonistyka stosowana : podobieństwa i różnice

Lingwistyka Stosowana / Applied Linguistics / Angewandte Linguistik, Dec 2014

Ewa Gruszczyńska

A PDF file should load here. If you do not see its contents the file may be temporarily unavailable at the journal website or you do not have a PDF plug-in installed and enabled in your browser.

Alternatively, you can download the file locally and open with any standalone PDF reader:

http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Lingwistyka_Stosowana_Applied_Linguistics_Angewandte_Linguistik/Lingwistyka_Stosowana_Applied_Linguistics_Angewandte_Linguistik-r2014-t-n9/Lingwistyka_Stosowana_Applied_Linguistics_Angewandte_Linguistik-r2014-t-n9-s93-101/Lingwistyka_Stosowana_Applied_Linguistics_Angewandte_Linguistik-r2014-t-n9-s93-101.pdf

Lingwistyka stosowana a polonistyka stosowana : podobieństwa i różnice

Lingwistyka stosowana a polonistyka stosowana : podobieństwa i różnice - Niniejsza publikacja jest dostępną na licencji Creative Commons. Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autora. Zezwala się na wykorzystanie publikacji zgodnie z licencją – pod warunkiem zachowania niniejszej informacji licencyjnej oraz wskazania autora jako właściciela praw do tekstu. Treść licencji jest dostępna na stronie: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/ Lingwistyka Stosowana 9: 2014, 93–101 Ewa GRUSZCZYŃSKA Uniwersytet Warszawski Lingwistyka stosowana a polonistyka stosowana – podobieństwa i różnice Lingwistyka stosowana – to stosunkowo młoda dziedzina nauki. Działalność na tym polu liczy bowiem nieco ponad pół wieku, chociaż sam termin został wyodrębniony i użyty najprawdopodobniej po raz pierwszy dużo wcześniej, bo już na początku XIX wieku, a dokładnie w roku 1803 w książce Augusta Ferdinanda Bernhardiego pt. „Sprachlehre” (por. F. Grucza 2007: 45) . Będzie się on pojawiać w rozprawach niektórych późniejszych dziewiętnastowiecznych uczonych; występuje m.in. u Jana Baudouina de Courtenay, który posłużył się rosyjskim terminem prikladnoe jazykovedenie, mając na myśli stosowanie faktów gramatyki do takich dziedzin, jak: mitologia, historia kultury, etnografia, antropologia itp. (J.N. Baudouin de Courtenay 1870/1963: 311–312) . Na marginesie warto zauważyć, że spostrzeżenie J.N. Baudouina de Courtenay było na tyle dalekosiężne i wybiegające naprzód, że jego wagi nie byli w stanie docenić lingwiści stosowani jeszcze w latach 70. XX wieku. Dostrzegali i doceniali sam fakt zauważenia przez tego prekursora językoznawstwa synchronicznego możliwości zastosowań lingwistyki w innych dziedzinach nauki, ale nie byli w stanie przewidzieć takiego interdyscyplinarnego rozwoju nauk, w wyniku którego powstanie prężna etnolingwistyka, psycholingwistyka czy socjolingwistyka. Na powstanie lingwistyki stosowanej jako dziedziny zajmującej się „działalnością naukową, której celem jest wykorzystanie czy zastosowanie zdobyczy językoznawstwa dla usprawnienia czy wręcz stworzenia (...) warunków komunikacji językowej” (F. Grucza 2007: 27) wpłynęło kilka czynników, chociaż trudno o gradację tych wpływów. Podwaliny były wypracowywane początkowo osobno, najpierw w Europie, a następnie w Stanach Zjednoczonych. W Starym Świecie okres międzywojenny oraz tuż powojenny charakteryzował się pod tym względem podejściem normatywnym i standaryzacyjnym. Podejście to zostało zweryfikowane pod wpływem zainteresowania lingwistyką stosowaną w Stanach Zjednoczonych, gdzie pojawiła się w latach 40. ubiegłego wieku jako przejaw zainteresowania dydaktyką języków obcych, która zyskiwała na znaczeniu w nowych warunkach geopolitycznych1. Do stopniowego poszerzania problematyki o nowe obszary przyczynił się na pewno postęp w technice, polegający na próbach zautomatyzowania procesów językowych. Wszystkie te czynniki zbiegły się z osłabieniem strukturalizmu w tradycyjnym wydaniu oraz deskryptywizmu amerykańskiego, (które co prawda podobnie jak językoznawstwo diachroniczne także odżegnywały się od wszelkich problemów dotyczących praktycznego używania języka, ale miały dość szerokie spektrum badań) i pojawieniem się generatywizmu, który wraz z nadejściem lat 50. XX w. coraz bardziej zawężał pole badań językoznawczych. Gramatyka generatywna nie przyniosła zwrotu w nastawieniu do zagadnień związanych z praktyką językową, a wręcz przeciwnie, miała być modelem imitującym język-system wraz z jego potencjałem rekurencji (powtarzalności). Miała ona wówczas potwierdzać hipotezy na temat charakteryzującej umysł ludzki zdolności do tworzenia nieskończonej ilości (potencjalnie nieskończenie długich) zdań. Celem lingwisty było opisanie i wyjaśnienie, w jaki sposób człowiek obdarzony jest „programem” językowym pozwalającym na tworzenie zdań gramatycznych i odrzucanie zdań niegramatycznych. Zanegowanie założenia strukturalistów, że język powinien być rozumiany jako zachowanie społeczne umożliwiające komunikację i stwierdzenie, że służy on jedynie do wyrażania myśli, a komunikacja – w każdym przydatnym znaczeniu tego określenia – nie jest właściwą funkcją języka (por. m.in. N. Chomsky 2002: 118) spowodowało, że wszelkie aspekty funkcjonowania języka związane z bodźcami zewnętrznymi wymykały się z pola zainteresowań generatywistów. Także mentalizm (postrzeganie języka jako zjawiska umysłowego; odrzucenie behawioryzmu i opisywania języka w kategoriach reakcji na bodźce zewnętrzne), uniwersalizm (postulowanie determinowanego biologicznie, wrodzonego potencjału językowego, który jest wspólny wszystkim ludziom i leży u podłoża gramatyk poszczególnych języków 1 W 1946 r. Ch.C. Fries wprowadził lingwistykę stosowaną po raz pierwszy do programu uniwersyteckiego jako odrębną dziedzinę nauki, a w roku 1948 przez Uniwersytet w Michigan zostało opublikowane pierwsze wydanie „Language Learning: A Journal of Applied (...truncated)


This is a preview of a remote PDF: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Lingwistyka_Stosowana_Applied_Linguistics_Angewandte_Linguistik/Lingwistyka_Stosowana_Applied_Linguistics_Angewandte_Linguistik-r2014-t-n9/Lingwistyka_Stosowana_Applied_Linguistics_Angewandte_Linguistik-r2014-t-n9-s93-101/Lingwistyka_Stosowana_Applied_Linguistics_Angewandte_Linguistik-r2014-t-n9-s93-101.pdf

Ewa Gruszczyńska. Lingwistyka stosowana a polonistyka stosowana : podobieństwa i różnice, Lingwistyka Stosowana / Applied Linguistics / Angewandte Linguistik, 2014, pp. 93-101, Issue 9,