Piotr Paweł Berezowski (1770-1834), lwowski lekarz i filantrop

Acta Medicorum Polonorum, Dec 2011

Anita Magowska

A PDF file should load here. If you do not see its contents the file may be temporarily unavailable at the journal website or you do not have a PDF plug-in installed and enabled in your browser.

Alternatively, you can download the file locally and open with any standalone PDF reader:

http://czashum.hist.pl/media//files/Acta_Medicorum_Polonorum/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1-s7-12/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1-s7-12.pdf

Piotr Paweł Berezowski (1770-1834), lwowski lekarz i filantrop

Piotr Paweł Berezowski (1770-1834), lwowski lekarz i filantrop Acta Medicorum Polonorum - Anita Magowska Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Krótkim epizodem w dziejach polskiego szkolnictwa wyższego była działalność Uniwersytetu Józefińskiego, ufundowanego we Lwowie przez cesarza Józefa II w 1784 r., celem kształcenia przede wszystkim urzędników dla galicyjskiej administracji, a w 1805 r. zniesionego. W ocenie historyka lwowskiego szkolnictwa wyższego, Ludwika Finkla, uczelnia ta propagowała józefinizm, a więc służyła osłabieniu Kościoła katolickiego i wzmocnieniu państwa, co nie dawało jej szansy akceptacji przez polskie społeczeństwo. Profesorowie tej uczelni bowiem: „przywozili ze sobą ideały sprzeczne z rozwojem narodu, z jego chęciami i dążeniami, z całem dotychczasowem życiem. Józefinizm i jego eksperymenta przeciwko przesądom nie mogły podobać się narodowi, którego cała przeszłość oddychała czcią dla wiary i dla kościoła. Chociażby zatem nie było innego rozdźwięku — ten jeden starczył, aby między społeczeństwem a pionierami nowego kierunku wykopać głęboki przedział, przez który trudno było rzucić pomost”. 1 Krytyczna ocena Finkla dotyczyła też Wydziału Medycznego, w którego gronie nauczającym, poza dwoma wyjątkami, brakowało wybitnych uczonych. Jednym z nich był dziekan, Burchard Swibert Schriverek (1742-1807), Westfalczyk, poprzednio piastujący godności dziekana i rektora zniesionego Uniwersytetu w Innsbrucku, który we Lwowie objął Katedrę Chemii i Botaniki. Drugą natomiast był Baltazar Hacquet (1740-1815), Bretończyk, absolwent medycyny na Uniwersytecie Wiedeńskim, później wykładowca anatomii i nauk przyrodniczych w Lublanie i chirurg w armii austriackiej, który we Lwowie objął Katedrę Historii Naturalnej, dyscypliny łączącej elementy paleontologii, mineralogii, geologii, zoologii i botaniki. 2 W tym kontekście dużą wartość poznawczą ma wspomnienie o Piotrze Pawle Berezowskim, absolwencie Uniwersytetu Józefińskiego we Lwowie, opublikowane w 1834 r. na łamach „Czasopisma naukowego od Zakładu Narodowego Ossolińskich wydawanego”. 3 Anonimowy autor, prawdopodobnie sam dyrektor Ossolineum, Konstanty Słotwiński (1793-1846), dostarczył wiedzy o zainteresowaniach i statusie materialnym Berezowskiego, lekarza lwowskiego praktykującego na przełomie XVIII i XIX. Piotr Paweł Berezowski urodził się w 1770 r. na Podolu w zubożałej rodzinie szlacheckiej, 4 w Polsce przedrozbiorowej posiadającej dobra ziemskie w województwie kijowskim. 5 Mając zaledwie dziewiętnaście lat, a więc w 1789 r., Berezowski uzyskał na Uniwersytecie Józefińskim we Lwowie stopień doktora medycyny. Był jednym z nielicznych absolwentów Wydziału Medycznego w trwającym od 1787 do 1791 r. okresie zdegradowania go do poziomu niższej szkoły lekarskiej. 6 Warto podkreślić, że chociaż studia trwały tylko dwa lata, pozwalały na uzyskanie tytułu doktora medycyny, a nie podlekarza (co odpowiadałoby magistrowi chirurgii). Skrócenie studiów wynikało z potrzeby szybkiego zapewnienia opieki medycznej mieszkańcom zaboru austriackiego. Po ukończeniu nauki, Berezowski zamieszkał we Lwowie w domu swego przyjaciela, prawdopodobnie kolegi z roku, Andrzeja Józefa Potakowskiego, z czasem galicyjskiego krajowego okulisty i operatora. Tam też rozpoczął praktykę lekarską, a bezinteresowność, szczerość i uprzejmość zjednywały mu zaufanie pacjentów. Uważany za gruntownie znającego nauki medyczne, wkrótce stał się wziętym i poszukiwanym lekarzem, a także – jak pisze anonimowy autor wspomnienia – szczęśliwym człowiekiem. Był bardzo zdolny, wyróżniał się dobrą pamięcią i biegłą znajomością sześciu języków obcych: angielskiego, francuskiego (w domach szlacheckich przyjęte było uczenie dzieci tego języka, w przypadku niemożności zatrudnienia guwernera, robiła to matka), łaciny, niemieckiego, ruskiego i włoskiego. Żył oszczędnie i już dziesięć lat po ukończeniu studiów stać go było na kupno dwóch małych majątków, Choroszczyc i Siekierzyniec, położonych w żyznych okolicach Hrubieszowa w województwie lubelskim. Zachowały się wzmianki jedynie 2 Tamże. 3 Wiadomość o Piotrze Pawle Berezowskim, „Czasopismo naukowe od Zakładu Narodowego Ossolińskich wydawane”, 1834, R. VII, z. II, s. 175-177. 4 Tamże, s. 175. 5 Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1880-1914, T. XV, cz. 1, s. 140. 6 S. Sroka, Tomasz Sedey, [w:] PSB, t. XXXVI, Wrocław 1995-1996. o wielkości pierwszego z nich, Siekierzyniec, które liczyły 16 domostw i 185 mórg (około 90 hektarów). 7 Do swoich majętności jeździł raz w roku, by wszystkiego doglądnąć i odpocząć. Prawdopodobnie w 1815 r. odbył podróż naukową na Węgry, do Niemiec, Francji i Anglii, gdzie „wzbogacał swą pamięć znajomością licznych przedmiotów, a nade wszystko historii naturalnej, która to umiejętność, jako najsilniejsza podstawa lekarskiej nauki, była zawsze dla niego najulubieńszą”. 8 Wkrótce po powrocie kupił na publicznej licytacji kolejne dwie wioski, tym razem w obwodzie samborskim, Głęboką i Sąsiadowice. W (...truncated)


This is a preview of a remote PDF: http://czashum.hist.pl/media//files/Acta_Medicorum_Polonorum/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1-s7-12/Acta_Medicorum_Polonorum-r2011-t1-s7-12.pdf

Anita Magowska. Piotr Paweł Berezowski (1770-1834), lwowski lekarz i filantrop, Acta Medicorum Polonorum, 2011, pp. 7-12, Volume 1,