Prywatne ubezpieczenia zdrowotne a problem pokusy nadużycia
Problemy Zarządzania, vol.
1644-9584
Prywatne ubezpieczenia zdrowotne a problem pokusy nadużycia
Problemy Zarządzania
-
Pryw atne ubezpieczenia zdrowotne a problem pokusy
nadużycia
Nadesłany: 08.04.15 | Zaakceptowany do druku: 22.06.15
Iwona Laskowska*
W większości krajów europejskich, poza systemem powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego funkcjonują
dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne o charakterze komercyjnym. Z rozwojem rynku prywatnych ubezpie
czeń zdrowotnych wiążą się potencjalne korzyści dla funkcjonowania zarówno systemu ochrony zdrowia,
jak i samych pacjentów. Rynek ubezpieczeń zdrowotnych, szczególnie tych o charakterze dobrowolnym,
nie jest jednak wolny od nieprawidłowości, ograniczających możliwości jego efektywnego funkcjonowania.
Jeden z istotnych problemów stanowi pokusa nadużycia (moral hazard), pociągająca za sobą poważne
skutki ekonomiczne.
W artykule poruszono problematykę pokusy nadużycia wywołanej posiadaniem ubezpieczenia zdrowotnego.
Pierwszą część poświęcono omówieniu istoty zjawiska oraz wnioskom wypływającym z badań dla krajów
europejskich. Część druga dotyczy prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce.
S łow a kluczow e: prywatne ubezpieczenia zdrowotne, pokusa nadużycia.
Private health insurance and the problem of moral hazard
Submited: 08.04.15 | Accepted: 22.06.15
In most European countries general health insurance systems are supplemented by voluntary health
insurance purchased on a commercial basis. The expansion of the private health insurance market is
potentially beneficial for the functioning of the health protection system and for the patients themselves.
At the same time, however, particularly voluntary health insurance has certain weaknesses that may
make it less effective than it could be. One of the major problems is moral hazard understood as a risk
of excessive, unjustified use of medical services that bears serious economic consequences.
The article focuses on moral hazard related to health insurance. In the first part of the article, the nature
of the problem is discussed, as well as conclusions for European countries arising from the available
studies. The second part provides insights into private health insurance in Poland.
K eyw ords: private health insurance, moral hazard.
JE L: I13, I18.
*
Iwona Laskowska - dr hab., Katedra Ekonometrii Przestrzennej, Uniwersytet Łódzki.
1. Wprowadzenie
Jedną ze szczególnych cech ochrony zdrowia stanowi niepewność, co
podkreślał już kilkadziesiąt lat temu w pionierskiej pracy z tego zakresu
Kenneth
Arrow (1963)
. Warunki niepewności dotyczą zarówno momentu
wystąpienia choroby, jak i wysokości wydatków związanych z powrotem do
zdrowia. Koszty leczenia niejednokrotnie przewyższają możliwości finan
sowe pacjentów. Wiążą się bowiem z koniecznością przeznaczenia na ten
cel znacznej części dochodów, przy jednocześnie ograniczonej zdolności do
pracy
(Morris, Devlin i Parkin, 2011, s. 177)
.
Do pewnego stopnia konsekwencje niepewności można złagodzić poprzez
ubezpieczenia zdrowotne, których istotą jest „rozkładanie finansowych skut
ków związanych z wystąpieniem zdarzenia polegającego na utracie zdrowia,
w dwóch wymiarach: w czasie - ze względu na opłacaną składkę ubez
pieczeniową i gromadzenie środków potrzebnych na finansowanie konse
kwencji utraty lub pogorszenia stanu zdrowia, w wymiarze podmiotowym
- pomiędzy poszczególne osoby objęte ubezpieczeniem”
(Polska Izba Ubez
pieczeń i Ernst&Young, 2013, s. 16)
. Na rynku ubezpieczeń zdrowotnych,
w szczególności tych o charakterze dobrowolnym, pojawiają się jednak nie
prawidłowości, ograniczające jego możliwości radzenia sobie z problemem
niepewności. Ubezpieczenie zdrowotne może bowiem wpływać na zmianę
bodźców ekonomicznych u konsumentów i producentów świadczeń. Jedną
z podstawowych, wynikających stąd nieprawidłowości, obok tzw. selekcji
negatywnej, jest pokusa nadużycia
(Morris, Devlin i Parkin, 2011, s. 187
i nast.)
, mogąca pociągać za sobą niekorzystne skutki dla funkcjonowania
systemu ochrony zdrowia i jego uczestników. Zagadnienie pokusy naduży
cia związanej z prywatnymi ubezpieczeniami zdrowotnymi stanowi treść
niniejszego opracowania.
2. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne w krajach europejskich
W większości krajów europejskich, poza systemem powszechnego ubez
pieczenia zdrowotnego, w ramach którego osoby nim objęte mają prawo do
korzystania ze świadczeń finansowanych ze środków publicznych, funkcjo
nują również dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne o charakterze komercyj
nym (prywatne). Prywatne ubezpieczenia zdrowotne w krajach Unii Euro
pejskiej stanowią na ogół dodatkową, dobrowolną metodę finansowania
ochrony zdrowia (wyjątkami są Holandia i Szwajcaria), a ich zasadniczą
funkcją jest uzupełnienie systemu powszechnych ubezpieczeń zdrowotnych
(Borda, 2012, s. 96). Na obszarze U E prywatne ubezpieczenia zdrowotne
rozwijają się przede wszystkim jako uzupełnienie dostępu do świadczeń
finansowanych ze środków publicznych. Ubezpieczenia te nie zastępuj (...truncated)