Badania nad strukturą przestrzenną łączności w makroregionie środkowo-wschodnim

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. Oeconomia, Dec 1983

Tadeusz Hoff

A PDF file should load here. If you do not see its contents the file may be temporarily unavailable at the journal website or you do not have a PDF plug-in installed and enabled in your browser.

Alternatively, you can download the file locally and open with any standalone PDF reader:

http://czashum.hist.pl/media//files/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_H_Oeconomia/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_H_Oeconomia-r1983-t17/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_H_Oeconomia-r1983-t17-s175-208/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_H_Oeconomia-r1983-t17-s175-208.pdf

Badania nad strukturą przestrzenną łączności w makroregionie środkowo-wschodnim

Badania nad strukturą przestrzenną łączności w makroregionie środkowo-wschodnim Oeconomia - U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N — P O L O N I A VOL. XVII, 10 SECTIO H 1983 Z akład G eografii E konom icznej i P lanow ania Przestrzen nego Filia UMCS w R zeszow ie T a d e u s z H O F F Badania nad strukturą przestrzenną łączności w m akroregionie środkowo-wschodnim Исследование пространственной структуры связи в центрально-восточном макрорегионе Studies on the Spatial Structure of Communications in the Eastern-Central Makroregion UWAGI WSTĘPNE Badania nad stru k tu rą przestrzenną łączności w aspekcie regionalnym zostały na szeroką skalę zapoczątkowane w Polsce dopiero w latach sześć­ dziesiątych przez autora. Miały one charakter szczegółowy, a obiektem ich były odpowiednio wytypowane placówki pocztowo-telekomunikacyjne w różnych częściach kraju, m. in. na obszarze obecnego makroregionu środ­ kowo-wschodniego. Zadaniem niniejszego artykułu jest przedstawienie niektórych metod i wyników tych badań z uwzględnieniem podstawowych problemów teo­ retycznych geografii łączności jako subdyscypliny naukowej geografii ekonomicznej. Oprócz tego artykuł prezentuje niektóre wyniki ogólnych badań geograficznoekonomicznych nad łącznością, umożliwiając Czytel­ nikowi poznanie specyficznych cech badanego obszaru w zakresie rozwo­ ju środków i usług pocztowo-telekomunikacyjnych oraz ich współczesnej stru k tu ry przestrzennej. Autor pozwala sobie wyrazić nadzieję, że poruszana tu problem atyka przestrzenna łączności, tak słabo dotychczas reprezentowana w polskiej literaturze ekonomicznej i geograficznej, zainteresuje Czytelników. Było­ by to tym bardziej zrozumiałe, że łączność należy do najważniejszych dziedzin sfery produkcji m aterialnej, jest koniecznym warunkiem pro­ cesu społeczno-produkcyjnego i elementem infrastru ktury technicznej, determ inującej wszelkie przem iany gospodarcze w aspekcie przestrzen­ nym. Zainteresowanie geografów zagadnieniami łączności wynikać może też z faktu, że istotą jej działalności jest przemieszczenie, czyli zmiana miejsca usług pocztowo-telekom unikacyjnych w przestrzeni geograficz­ nej. Powszechność tych usług, a zatem wielostronne związki pomiędzy łącznością a jej klientam i, stw arza ponadto możliwość traktow ania ana­ lizy geograficznej jako narzędzia badania szeroko pojętej stru k tu ry prze­ strzennej całej gospodarki i stru k tu ry regionalnej badanego obszaru. ŁĄCZNOŚĆ JAKO PRZEDMIOT REGIONALNYCH BADAŃ GEOGRAFICZNOEKONOMICZNYCH Wąskie ram y objętościowe niniejszego arty ku łu nie pozwalają na przedstawienie ani znaczenia łączności jakc dziedziny gospodarki, ani sze­ regu ogólnych problem ów teoretycznych i metodycznych samej geografii łączności.1 W związku z tym ograniczymy się tutaj do zagadnień ściśle i bezpośrednio związanych z treścią artykułu. Badania w zakresie geografii łączności mogą być prowadzone w dwóch podstawowych skalach przestrzennych rzutujących na ich charakter i za­ łożenia metodyczne: w skali ogólnej i szczegółowej. Pierwsza, będąca pod­ staw ą badań ogólnych, ogranicza ich zakres do zjawisk ewidencjonowa­ nych przez sprawozdawczość statystyczną, najczęściej według obowiązu­ jącego w danym okresie podziału adm inistracyjnego. W przeciwieństwie do nich, badania prowadzone w skali szczegółowej muszą być oparte na metodzie indukcyjnej oraz mogą uwzględniać wszystkie elementy środ­ ków i usług łączności w dowolnych relacjach przestrzennych, gdyż obiek­ tam i ich są poszczególne placówki pocztowo-telekomunikacyjne i świad­ czone przez nie usługi. Interesujące nas tu taj badania regionalne nad stru k tu rą przestrzenną łączności mogą posługiwać się dwiema tym i skalami, czego przykładem są rozważania zaw arte w dalszych częściach niniejszego artykułu. N aj­ częściej wyniki badań ogólnych stanowią wprowadzenie i tło do badań szczegółowych, a mogą także być użyte dla ich w eryfikacji lub syntezy. Równie fundam entalne znaczenie m a drugie kryterium podziału ba­ dań: według sposobu ujm owania i w ykorzystania wyników analizy w za­ kresie stru k tu ry przestrzennej łączności. Otóż w yniki te mogą być albo celem albo narzędziem studiów naukowych. W pierwszym przypadku ba­ dania zm ierzają do poznania zróżnicowania przestrzennego środków 1 Problemy te zostały rozpatrzone w szeregu prac autora, na przykład w w y­ danej przez UMCS książce: Geografia łącznośc i Polski, Lublin—Rzeszów 1981 . i usług pocztowo-telekomunikacyjnych w ich wzajemnych związkach z innymi elementami społeczno-ekonomicznymi i przyrodniczymi, w d ru ­ gim natomiast przypadku następuje jak gdyby odwrócenie postępowania badawczego: elementy te stają się przedmiotem dociekań opartych na wynikach analizy łączności. Zasadnicze różnice pomiędzy oboma tymi kie­ runkam i pod względem zakresu, charakteru i metodyki badań skłaniają do bliższego omówienia każdego z nich. Badania, których celem jest poznanie stru k tu ry przestrzennej samej łączności (możn (...truncated)


This is a preview of a remote PDF: http://czashum.hist.pl/media//files/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_H_Oeconomia/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_H_Oeconomia-r1983-t17/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_H_Oeconomia-r1983-t17-s175-208/Annales_Universitatis_Mariae_Curie_Sklodowska_Sectio_H_Oeconomia-r1983-t17-s175-208.pdf

Tadeusz Hoff. Badania nad strukturą przestrzenną łączności w makroregionie środkowo-wschodnim, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. Oeconomia, 1983, pp. 175-208, Volume 17,