Realizacje muzycznych formatów stacji radiowych na polskim rynku medialnym
Realizacje muzycznych formatów stacji radiowych na polskim rynku medialnym
-
Realizacje muzycznych formatów stacji radiowych
na polskim rynku medialnym
Specyfika polskiego rynku medialnego polega między innymi na tym,
że stosunkowo późno na tle innych krajów, bo dopiero po 1989 roku1 zaistniały
prawne możliwości tworzenia i legalnego funkcjonowania nadawców
prywatnych. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji pierwsze koncesje na nadawanie
radiostacji komercyjnych w skali ogólnopolskiej wydała w 1994 roku, czym
zainicjowała dualny system radiofonii, czyli taki, w którym swe miejsce mają
nadawcy publiczni i prywatni. Fakt ten implikował proces wielu zmian w
jakości i sposobie przekazu treści w eterze. Jednym z nich jest formatowanie stacji
radiowych.
Format radiowy, inaczej zwany charakterem programu, według definicji
zamieszczonej w Słowniku terminologii medialnej pod redakcją Walerego
Pisarska, to:
formuła, model stacji radiowej, ustalony jednoznaczny wzór audycji
odzwierciedlający jej filozofię działania, ukierunkowany na oczekiwania określonego rynku,
dostosowany do potrzeb określonej grupy lub grup słuchaczy, wybór określonej
strategii nie dla pojedynczych audycji, lecz dla całego programu [...]2.
Stanisław Jędrzejewski wyróżnia trzy aspekty formatowania: audycji, stacji
i ramówki. Świadczyć to może o potrzebie spójności między oczekiwaniami
nadawcy, założeniami programowymi, a sposobem prezentowania treści na
antenie i ich uporządkowania w ramówce.
Za twórców teorii radia sformatowanego uważa się Amerykanów, Todda
Storza, Billa Stewarda i Gordona McLendona, którzy w latach 50. XX wieku
dostrzegli potencjał muzycznych preferencji odbiorców, obserwując
zachowania gości baru, w którym znajdowała się tzw. „grająca szafa”3. Dostrzegli, że
jest grupa utworów wybieranych często oraz część piosenek, które cieszą się
małym zainteresowaniem lub w ogóle nie są zamawiane.
W Polsce o formatach poszczególnych stacji zaczęto mówić dopiero od 1993
roku, w pewien sposób spowodował to i wymusił pierwszy proces
koncesjonowania. Stacje komercyjne zobligowane do walki o reklamodawców musiały
określić precyzyjniej swoje grupy docelowe, by móc utrzymywać się z wpływów ze
* Uniwersytet Łódzki.
1 A. Sułek, Radio, [w:] Media a wyzwania XXI wieku, pod red. M. Bonikowskiej, Warszawa 2009,
s. 46–87.
2 Słownik terminologii medialnej, pod red. W. Pisarka, Kraków 2006, s. 59–60.
3 G. Stachyra, Gatunki audycji w radiu sformatowanym, Lublin 2008, s. 27–31.
sprzedaży czasu antenowego. Z uwagi na prawnie gwarantowane
finansowanie Polskiego Radia z budżetu państwa sektor publiczny nie musiał poddawać
się procesowi formatowania, co nie oznacza, że w ogóle mu nie uległ.
Jak pisze Tadeusz Kowalski4:
istotą radia formatowanego jest przyporządkowanie wszelkich jego funkcji
ideowych, programowych, marketingowych i organizacyjnych obsłudze
specyficznego segmentu rynkowego, który jest zazwyczaj dobrze zdefiniowany w kategoriach
socjodemograficznych.
Oznacza to między innymi, iż kluczowe dla formatowania zdają się być
oczekiwania odbiorców, więc targetu konkretnej stacji.
Ułożona podług gustów słuchaczy oferta muzyczna radia zawarta jest
w playliście, czyli bazie utworów muzycznych granych w tym radio. W
zależności od formatu jej objętość jest różna. To, jakie utwory znajdą się na antenie,
zależy od wyników badań słuchalności, które przeprowadza się na potrzeby
i zamówienie radiostacji. Audytoryjne testy muzyczne przeprowadza się
dwojako, albo dzwoniąc do respondentów i emitując im piosenki, a następnie prosząc
o ocenę we wskazanej skali, albo gromadząc grupę słuchaczy w pomieszczeniu,
w którym po emisji utworów prosi się o wypełnienie ankiety oceniającej.
Na charakter programu składa się w osiemdziesięciu procentach muzyka,
a w dwudziestu sposób prezentowania audycji słownych, ich treść, tematyka,
idea i techniczny sposób przekazu5. Biorąc pod uwagę aspekt muzyki w radio
Denis Florent6 wyodrębnił cztery parametry kształtujące przekaz: * styl muzyki,
* czas trwania muzyki, * poziom „aktywności” muzyki (np. dynamiczna,
melancholijna), * stopień wyrafinowania konstrukcji muzycznej.
Zawężając na potrzeby tego referatu omawianie procesu formatowania do
aspektu muzyki emitowanej w poszczególnych komercyjnych rozgłośniach,
przejdę do zaprezentowania realizacji konkretnych formatów na
poszczególnych przykładach z polskiego eteru. Klasyfikację formatów przyjmuję za
Grażyną Stachyrą7:
Adult Contemporary (AC) – tłumaczony jako współczesna muzyka
rozrywkowa dla dorosłych słuchaczy. Target stanowią osoby między 25. a 54.
rokiem życia, kobiety i mężczyźni. Muzyka emitowana w tym formacie to
największe przeboje ostatnich 30 lat różnych gatunków muzycznych z
wyłączeniem hip-hopu, rapu, hard rocka, heavy metalu, techno, czy muzyki klasycznej.
Wśród artystów, których twórczość wpisuje się w ramy tego formatu są np.:
Celine Dion, Rod Steward, Phil Collins, Eros Ramazzotti, Madonna, Bee Gees,
Simple Red, Andrea Bocelli, Urszula, Bajm, Lady Punk, Feel, (...truncated)