""Krynica". Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu", Małgorzata Moroz, Białystok 2001 : [recenzja]

Studia Teologiczne : Białystok, Drohiczyn, Łomża, Dec 2002

Tadeusz Kasabuła, Małgorzata Moroz (aut. dzieła rec.)

A PDF file should load here. If you do not see its contents the file may be temporarily unavailable at the journal website or you do not have a PDF plug-in installed and enabled in your browser.

Alternatively, you can download the file locally and open with any standalone PDF reader:

http://czashum.hist.pl/media//files/Studia_Teologiczne_Bialystok_Drohiczyn_Lomza/Studia_Teologiczne_Bialystok_Drohiczyn_Lomza-r2002-t20/Studia_Teologiczne_Bialystok_Drohiczyn_Lomza-r2002-t20-s520-524/Studia_Teologiczne_Bialystok_Drohiczyn_Lomza-r2002-t20-s520-524.pdf

""Krynica". Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu", Małgorzata Moroz, Białystok 2001 : [recenzja]

- Małgorzata Moroz, „Krynica”. Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu” , Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Białystok 2001, ss. 230. Pogranicze polsko-litewsko-białoruskie było w naturalny sposób tere­ nem ścierania się różnych kultur i wzajemnego ich na siebie oddziaływa­ nia i przenikania. Proces ten, nie wolny od konfliktów, miał, ciągle dzisiaj niedoceniany, wpływ na kształtowanie się tych trzech sąsiadujących ze sobą narodów i państw, odcisnął też trwałe znamię na aktualnym ich obli­ czu. W poznawanej i znanej nam przeszłości tego terenu nie wszystko jest do końca jasne i należycie udokumentowane. Brak pełnej prawdy rodzi wokół wydarzeń z przeszłości szereg mitów i uproszczeń, sprzyja formu­ łowaniu sądów niesprawiedliwych i boleśnie krzywdzących. Ponieważ „osąd" dotyczy osób, które już nie mogą się bronić, sprawą ambicji histo­ ryka powinno być ukazywanie pełnej, na ile pozwalają źródła, prawdy o ludziach przeszłości. A wszystko to w tym celu, by „dać świadectwo prawdzie" i odsłonić rzeczywisty wkład tych osób w dzieje kultury i naro­ du. Myślę, że takie założenia ideowe legły u podstaw decyzji Małgorzaty Moroz, obecnie pracownika naukowo-dydaktycznego Instytutu Historii Uniwersytetu w Białymstoku o podjęciu badań nad środowiskiem białoru­ skiej inteligencji katolickiej skupionej wokół organu prasowego „Krynica"„Biełaruskaja Krynica", środowiskiem, które będąc mniejszościową grupą wyznaniową w sposób paradoksalny stało się inspiratorem białoruskiego ruchu narodowego. Problematyka ta w dotychczasowej historiografii, za­ równo polskiej, jak i sowieckiej, nie znalazła należytego miejsca. Nie za­ uważano jej lub traktowano marginalnie, tworząc do dziś funkcjonujące, najczęściej nie korespondujące z prawdą historyczną, stereotypy i uprosz­ czenia. Dobrze się zatem stało, że Autorka te lukę w historiografii dostrze­ gła i - powiedzmy od razu - potrafiła ją kompetentnie wypełnić. Na uwagę zasługuje baza źródłowa książki. Ma ona charakter specy­ ficzny. Jest owocem kwerendy przeprowadzonej w archiwach wileńskich (w Centralnym Archiwum Państwowym Litwy, Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Litwy, w dziale rękopisów Biblioteki Litewskiej Akademii Nauk), w Centralnej Bibliotece Naukowej Białoruskiej Akademii Nauk i w archiwach polskich (Archiwum Akt Nowych w Warszawie, dział rękopisów Biblioteki Narodowej w Warszawie, dział rękopisów Biblioteki KUL). Mozolna praca badawcza na tym etapie przyniosła Autorce nieskry­ wane rozczarowanie, jako że spodziewanych efektów nie dała. Przeprowa­ dziwszy kwerendę archiwalną Autorka była w pełni upoważniona, by stwierdzić, że pomieszczony tam i dostępny materiał źródłowy naświetla problematykę jednostronnie, mianowicie z punktu widzenia administracji państwowej i kościelnej polskiej. Dokumentacja produkowana przez bia­ łoruskie katolickie organizacje i stowarzyszenia dotąd nie wydobyta i nie skatalogowana, zalegając magazyny archiwalne, w zasadniczej swej masie jest w trakcie porządkowania, zatem niedostępna. Stąd wysiłek włożony w penetrację tych zbiorów, jakkolwiek nie bezowocny, z przyczyn obiek­ tywnych, wyżej wspomnianych, okazał się niewspółmierny do wysiłków. Niedostatek i niekompletność materiału archiwalnego Autorka uzupe­ łniła o wydane drukiem, krytycznie opracowane, wspomnienia i dzienniki oraz trafnie dobrane opracowania. Do informacji tam zawartych Autorka, dysponując dobrym rozeznaniem opracowywanej problematyki, ustosun­ kowała się krytycznie, prostując i ukazując w nowym świetle jednostronne, bądź zafałszowane, utrwalone w dotychczasowej literaturze opinie doty­ czące białoruskiej chadecji. Borykając się ze szczupłością materiału archiwalnego Autorka obficie czerpała z wydawnictw periodycznych z lat 1914-1939, zwłaszcza, co zro­ zumiałe, z czasopism „Krynica" i „Biełaruskaja Krynica". Poruszając się po tak niepewnym gruncie, jakim jest prasa traktowana jako źródło historycz­ ne, Autorka udowodniła, że w rękach doświadczonego historyka ten spe­ cyficzny materiał źródłowy może stać się niezwykle cennym budulcem, wykorzystany zaś nieumiejętnie prowadzi do, nierozmyślnego nieraz, for­ mułowania sądów sprzecznych z obiektywnym oglądem rzeczywistości hi­ storycznej. Autorka świadoma pomocniczego charakteru prasy, jako źró­ dła historycznego, dowiodła, że jest na tyle wprawnym historykiem, dys­ ponującym bogatym doświadczeniem warsztatowym, że potrafi właściwie interpretować fakty prasowe. Świadomość pomocniczej roli prasy w pracy historyka towarzyszyła Autorce zarówno na etapie heurystyki, jak i w trak­ cie krytycznego opracowywania materiału źródłowego. Autorka nadała swej pracy układ chronologiczno - rzeczowy. Całość problematyki pomieściła w pięciu rozdziałach, mających charakter dość obszernych traktatów. Taki układ pracy jest uzasadniony i ze wszech miar wskazany. Pozwolił bowiem na pomieszczenie w nim i logiczne rozłożenie maksimum treści. Całość uzupełniają trzy aneksy i obszerny wykaz biblio­ grafii. Rozprawę otwiera rozdział o char (...truncated)


This is a preview of a remote PDF: http://czashum.hist.pl/media//files/Studia_Teologiczne_Bialystok_Drohiczyn_Lomza/Studia_Teologiczne_Bialystok_Drohiczyn_Lomza-r2002-t20/Studia_Teologiczne_Bialystok_Drohiczyn_Lomza-r2002-t20-s520-524/Studia_Teologiczne_Bialystok_Drohiczyn_Lomza-r2002-t20-s520-524.pdf

Tadeusz Kasabuła, Małgorzata Moroz (aut. dzieła rec.). ""Krynica". Ideologia i przywódcy białoruskiego katolicyzmu", Małgorzata Moroz, Białystok 2001 : [recenzja], Studia Teologiczne : Białystok, Drohiczyn, Łomża, 2002, pp. 520-524, Volume 20,