Polsko-francuska "zimna wojna" : sprawa Robineau (1949-1950)

Dzieje Najnowsze : [kwartalnik poświęcony historii XX wieku], Dec 2001

Dariusz Jarosz, Maria Pasztor

A PDF file should load here. If you do not see its contents the file may be temporarily unavailable at the journal website or you do not have a PDF plug-in installed and enabled in your browser.

Alternatively, you can download the file locally and open with any standalone PDF reader:

http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Dzieje_Najnowsze_kwartalnik_poswiecony_historii_XX_wieku_/Dzieje_Najnowsze_kwartalnik_poswiecony_historii_XX_wieku_-r2001-t33-n3/Dzieje_Najnowsze_kwartalnik_poswiecony_historii_XX_wieku_-r2001-t33-n3-s99-128/Dzieje_Najnowsze_kwartalnik_poswiecony_historii_XX_wieku_-r2001-t33-n3-s99-128.pdf

Polsko-francuska "zimna wojna" : sprawa Robineau (1949-1950)

k. 377-379. '3 „Journal Officiel" Dariusz Jarosz Warszawa-Kielce Maria Pasztor Warszawa Polsko-francuska „zimna wojna": sprawa Robineau (1949-1950) W powojennych stosunkach polsko-francuskich sprawa Robineau zajmuje szczególne miejsce. Aresztowanie, a potem skazanie w Polsce tego młodego Francuza spowodowało największy kryzys w relacjach między Paryżem i Warszawą po II wojnie światowej. Problem ten, jak dotąd, nie przyciągał uwagi historyków. Zainteresowanie wzajemnymi kontaktami między oboma państwami po 1944 r. koncentrowało się przede wszystkim na okresie do 1947 r.1, i to głównie w aspekcie politycznym (próby zawarcia sojuszu polsko-francuskiego). Dzięki studiom Wandy Jarząbek nieco więcej wiemy o politycznych kontaktach polsko-franuskich w latach 1958-19672. Podstawowe informacje o dwustronnej współpracy kulturalnej i naukowej oraz problemach oświatowych można odnaleźć w szerszych opracowaniach tej problematyki3. W stadium początkowym są nadal badania nad różnymi nurtami polskiej emigracji politycznej we Francji4. 1 Zob. m.in. W. Borodziej, Od Poczdamu do Szklarskiej Poręby. Polska w stosunkach międzynarodowych 1945-1947, Londyn 1990, s. 202-254; Z. Zaks, Rząd francuski wobec Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i Rządu Tymczasowego RP (lipiec 1944-sierpień 1945), „Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały" 1995, t. 1, s. 63-90; Ch. Laforest, Arrière — pensées et illusions: les tentatives de renouvellement de l'alliance franco-polonaise, 1945-1947, „Revue des Études Slaves"1999, t. 71, fasc. 2, s. 263-278. 2 W. Jarząbek, „Z Polską nie robię żadnych przetargów..." Gen. Charles de Gaulle, granica na Odrze i Nysie Łużyckiej i kryzys algierski, „Dzieje Najnowsze" 1999, nr 3, s. 159-168; eadem, Rozmowa Charlesa de Gaulle'a z Władysławem Gomułką w czasie wizyty w Polsce we wrześniu 1967, „Dzieje Najnowsze" 2000, nr 4, s. 147-156. 3 Zob. m.in. W. Rolbiecki, Polska Stacja Naukowa w Paryżu w latach 1939-1978, w: D. Rederowa, B. Jaczewski, W. Rolbiecki, Polska Stacja Naukowa w Paryżu w latach 1893-1978, Wrocław 1982; E. Gogolewski, Szkolnictwo polskie we Francji (1833-1990), Wrocław 1998. 4 Zob. m.in. L. Turajczyk, Społeczno-polityczne organizacje polskie we Francji 1944-1948, Warszawa 1978; H. i J. Kudlikowscy, Przebyta droga. Dzialalnośc polskich organizacji społecznych we Francji w latach 1949-1979, Lens [1986]. Paryż-Warszawa w latach 1945-1949 Zrozumienie wagi sprawy Robineau dla relacji między Paryżem a Warszawą wymaga przynajmniej skrótowego wskazania na ich charakter w okresie ją poprzedzającym. Problemem podstawowym, stanowiącym bezpośredni skutek wojny był wzrost liczby obywateli polskich we Francji. Wynosiła ona według spisu powszechnego z 10 marca 1946 r. ponad 420 tys., wliczając emigrację wojenną, szacowaną na około 100 tys. Polacy stanowili wówczas około 25% ogółu emigrantów we Francji5. Polonia francuska była podzielona politycznie. W środowisku robotników-imigrantów od lat dwudziestych znaczące wpływy miała Francuska Partia Komunistyczna (FPK). W 1943 r. powstały pierwsze trójki powiązanej z FPK organizacji młodzieżowej — Związku Młodzieży Polskiej (ZMP) „Grunwald". Rok później zainaugurował działalność Związek Polskich Kobiet we Francji im. M. Konopnickiej. Od lutego 1944 r., na wzór Francuskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, zaczęły powstawać Polskie Komitety Wyzwolenia Narodowego (PKWN)6. II Zjazd PKWN we Francji obradujący w dniach 28-30 lipca 1945 r. zmienił nazwę organizacji na Rada Narodowa Polaków we Francji (RNPwF). W przededniu tego zjazdu do PKWN należało 26 organizacji, w tym m.in. Organizacja Młodzieżowa Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OMTUR), Stowarzyszenie Przyjaciół Młodzieży, Organizacja Pomocy Ojczyźnie (OPO), jak również francuskie oddziały głównych partii politycznych działających w kraju, w tym Polskiej Partii Robotniczej (PPR)7. Na przeciwstawnym biegunie politycznym znalazły się organizacje skupione w Centralnym Związku Polaków we Francji (CZP), utworzonym na zjeździe paryskim w dniach 27-28 maja 1945 r. CZP wypowiadał się za granicami wschodnimi Polski sprzed II wojny, krytykował władze krajowe (PKWN i Rząd Tymczasowy) za podległość „obcemu mocarstwu". Wreszcie trzecią centralą organizacji polonijnych było Polskie Zjednoczenie Katolickie (PZK), zachowujące odrębność organizacyjną zarówno wobec CZP, jak i RNPwF. Próby nawiązania ściślejszej współpracy między CZP i PZK napotykały opory8. Różnice dzielące wzmiankowane organizacje znalazły konkretny wyraz w stosunku do najważniejszej dla Polonii francuskiej po wojnie kwestii — reemigracji. Wezwania do powrotu do kraju płynęły do Polaków od najwyższych przedstawicieli władz krajowych. Najprzychylniej ustosunkowała się do nich RNPwF, wysuwając nawet nierealne hasło powrotu „całej emigracji". Nieprzychylny, a często wrogi stosunek do powrotów deklarowały CZP i PZK. Władze francuskie, w przeciwieństwie do warszawskich, od początku nie były zainteresowane reemigracją cenionej polskiej siły roboczej, a (...truncated)


This is a preview of a remote PDF: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Dzieje_Najnowsze_kwartalnik_poswiecony_historii_XX_wieku_/Dzieje_Najnowsze_kwartalnik_poswiecony_historii_XX_wieku_-r2001-t33-n3/Dzieje_Najnowsze_kwartalnik_poswiecony_historii_XX_wieku_-r2001-t33-n3-s99-128/Dzieje_Najnowsze_kwartalnik_poswiecony_historii_XX_wieku_-r2001-t33-n3-s99-128.pdf

Dariusz Jarosz, Maria Pasztor. Polsko-francuska "zimna wojna" : sprawa Robineau (1949-1950), Dzieje Najnowsze : [kwartalnik poświęcony historii XX wieku], 2001, pp. 99-128, Volume 33, Issue 3,