Zabiegi Polskiego Związku Wydawców Dzienników i Czasopism o obniżki cen papierów wydawniczych w latach 1931-1939

Kwartalnik Historii Prasy Polskiej, Apr 2018

Kazimierz Badziak

A PDF file should load here. If you do not see its contents the file may be temporarily unavailable at the journal website or you do not have a PDF plug-in installed and enabled in your browser.

Alternatively, you can download the file locally and open with any standalone PDF reader:

http://czashum.hist.pl/media//files/Kwartalnik_Historii_Prasy_Polskiej/Kwartalnik_Historii_Prasy_Polskiej-r1985_1986-t24-n2/Kwartalnik_Historii_Prasy_Polskiej-r1985_1986-t24-n2-s47-65/Kwartalnik_Historii_Prasy_Polskiej-r1985_1986-t24-n2-s47-65.pdf

Zabiegi Polskiego Związku Wydawców Dzienników i Czasopism o obniżki cen papierów wydawniczych w latach 1931-1939

PL 0137-2998 Badziak, Kazimierz Zabiegi Polskiego Związku Wydawców Dzienników i Czasopism o obniżki cen papierów wydawniczych w latach 1931-1939 Kwartalnik Historii Prasy Polskiej - ZABIEG I PO LSK IEG O Z W IĄ Z K U W Y D A W C Ó W DZIEN N IKÓW I CZASO PISM O O BN IŻK I CEN PA PIE R Ó W W Y D A W N IC ZY C H W L A T A C H 1931— 1939 W ydaw nictw a prasowe by ły jednym z najw iększych konsum entów papieru. W okresie m iędzyw ojennym system atycznie wzrastało ich zapo­ trzebowanie na ten w yrób, nawet w latach w ielkiego kryzysu gospodar­ czego 1930— 1935. B yło to spow odow ane wzrostem czytelnictwa, poja­ wieniem się na rynku w ydaw niczym taniej prasy sensacyjnej, rozszerze­ niem się frontu w ydaw niczego czasopism fachow ych i specjalistycznych. W ydaw nictw a prasowe zużyw ały na sw oje potrzeby kilka gatunków pa­ pieru: 1) o niskiej gramaturze, na którym drukowano dzienniki (papier gazetow y — rotacyjny), 2) drukow y (czasopisma) i 3) kredow y w ysokiej jakości, nabyw any na potrzeby czasopism luksusow ych1. Statystyka przem ysłu papierniczego obejm ow ała tylko dane globalne, z podziałem na kilka ważniejszych gatunków. Stąd określenie wielkości przerobu papieru gazetowego jest niem ożliwe. Można jedynie w yodręb­ nić ilość tego papieru, używanego prawie w yłącznie na druk dzienników. Ilość papieru zużywanego na czasopisma wynosiła ok. 20— 25% spożycia papieru na dzienniki. W 1935 r. (obliczenia szacunkowe) w ydaw nictw a czasopism w ydały na papier 3,5—4,0 m in zł. O gółem w ydaw nictw a pra­ sow e w płaciły do kasy kartelu papierniczego „Centropapier” ok. 14 m in zł,, co stanowiło ok. 18% jeg o obrotów na rynku k rajow ym 2. Na podstawie danych G łów nego Urzędu Statystycznego i Związku Papierni Polskich (dalej: ZPP) zostało dokonane zestawienie wielkości konsum pcji papieru gazetowego: rotacyjnego i płaskiego (por. tabela) na rynku wew nętrznym , z uwzględnieniem różnicy m iędzy im portem a eks­ portem. K onsum pcja papieru gazetowego zw yżkow ała szczególnie w okresie ożywienia gospodarczego 1926— 1928. R ek ordow y pod tym w zględem był rok 1928. Już w roku następnym w ystąpił w yraźny spadek zapotrzeboKonsumpcja papieru gazetowego w Polsce w latach 1926— 1929 (w tonach) Rok wania na te gatunki papieru: w ydaw nictw a prasowe jako jeden z pierw ­ szych działów gospodarki odczuły skutki nadciągającego załamania go­ spodarczego3. W okresie Drugiej R zeczypospolitej prasa polska nie dorów nyw ała pod w zględem organizacyjno-finansow ym now oczesnym strukturom tru­ stów w ydaw niczych w Stanach Z jedn oczonych i Zachodniej Europie. W większości dom inow ały w Polsce m ało zasobne finansow o spółki w y ­ dawnicze, z trudem utrzym ujące się na ciasnym rynku prasow ym 4. K aż­ de zaburzenie gospodarcze znajdow ało odbicie w w ielkości sprzedaży ■gazet. Również dochody prasy z ogłoszeń b y ły raczej skrom ne z uwagi na słabość życia gospodarczego, a w ielkość ich uległa dalszemu zm niej­ szeniu w latach kryzysu gospodarczego 1930— 19355. W edług obliczeń sza­ cunkow ych przed II w ojną światową zaledwie 1,5 min osób czynnych :zawodowo i głów rodzin stanow iły rynek czytelniczy prasy codziennej6. Zjaw iska kryzysow e w przem yśle w ydaw niczym spotęgow ały się w roku 1930 i w latach następnych. Ich sym otom am i b y ły m.in. spadek liczby ogłoszeń i reklam prasow ych7 oraz w zrost ilości tanich gazet „dzie3 Najpełniejszy opis przebiegu wielkiego kryzysu gospodarczego zob.: Z. L a n ­ d a u, J. T o m a s z e w s k i , Gospodarka Polski m ięd zyw ojen n ej 1918— 193Э, t. III: W ielki kryzys 1930— 1935, Warszawa 1982, s. 30—61. 4 W p ływ y w ielkich finansistów w w ydaw nictw achprasow ych,„Przegląd Gra­ ficzny, Wydawniczy i Papierniczy”, 1929, nr 39, s. 425. O zagranicznych potęgach prasowych zob.: J. S z a p i r o, T rusty prasow e, „Prasa”, 1930, nr 1, s. 8— 11; 1931, nr 2, s. 3—5. 5 E. R u d z i ń s k i , Spraw y ogłoszen iow e w działalnoici Polskiego Zw iązku W yda w ców D zienników i Czasopism w latach 1929— 1939, „Rocznik Historii Czaso­ piśmiennictwa Polskiego” (dalej: RHCP), t. 14: 1975, nr 1, s. 31 i n. e Historia prasy polskiej, pod red. J. Łojka, t. III: A. P a c z k o w s k i , Prasa poiska w łc.tach 191S— 1939, Warszawa 1960, s. 23. 7 R u d z i ń s к i, op. cit., s. 34. sięciogroszow ych” kosztem „dw-udziestogroszowych” 8. K ryzys nałożył się na inne niedomagania i słabości ruchu w ydaw niczego. Od 1928 r. w ydaw nictw a prasowe dysponow ały własną organizacją zaw odow ą w postaci Polskiego Zw iązku W ydaw ców D zienników i Cza­ sopism (dalej: PZW D iC ), pow ołanego z in icja tyw y grupy wydaw ców ' w ar­ szawskich. Statut Zw iązku zatw ierdzony został 22 października 1928 r. przez w'ładze państwowe. Na czele organizacji stały Rada i Zarząd. D o­ m inującą rolę w P ZW D iC odgryw ali przedstawiciele najw iększych cen­ tralnych w ydaw nictw prasow ych i niektórych pozawarszawskich. Nale­ żeli do nich m.in. Feliks M rozowski, Stefan K rzyw oszew ski, M ieczysław N iklewicz, M iec (...truncated)


This is a preview of a remote PDF: http://czashum.hist.pl/media//files/Kwartalnik_Historii_Prasy_Polskiej/Kwartalnik_Historii_Prasy_Polskiej-r1985_1986-t24-n2/Kwartalnik_Historii_Prasy_Polskiej-r1985_1986-t24-n2-s47-65/Kwartalnik_Historii_Prasy_Polskiej-r1985_1986-t24-n2-s47-65.pdf

Kazimierz Badziak. Zabiegi Polskiego Związku Wydawców Dzienników i Czasopism o obniżki cen papierów wydawniczych w latach 1931-1939, Kwartalnik Historii Prasy Polskiej, pp. 47-65, Volume 24, Issue 2,