Tożsamość społeczno-kulturowa młodzieży należącej do Związku Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w Gdańsku

Acta Cassubiana, Dec 2008

Magdalena Lemańczyk

A PDF file should load here. If you do not see its contents the file may be temporarily unavailable at the journal website or you do not have a PDF plug-in installed and enabled in your browser.

Alternatively, you can download the file locally and open with any standalone PDF reader:

http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Acta_Cassubiana/Acta_Cassubiana-r2008-t10/Acta_Cassubiana-r2008-t10-s80-91/Acta_Cassubiana-r2008-t10-s80-91.pdf

Tożsamość społeczno-kulturowa młodzieży należącej do Związku Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w Gdańsku

Magdalena Lemańczyk Tożsamość społeczno-kulturowa młodzieży należącej do Związku Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w Gdańsku Acta Cassubiana - M agdalena L em ańczyk Tożsamość społeczno-kulturowa młodzieży należącej do Związku Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w Gdańsku Kwestia grup etnicznych i mniejszości narodowych w Polsce, w tym m niej­ szości niemieckiej, odrodziła się po przemianach ustrojowych i politycznych w 1989 roku, wpływając w istotny sposób na ich losy. Pod pojęciem mniejszości narodowej rozumiem grupę mieszkańców, „obywateli danego państwa, którzy na skutek różnych przyczyn historycznych (jak np. przesunięcie granic, migracje) odróżniają się od dominującej części społeczeństwa (czyli większości) świado­ m ością swojej przynależności etnicznej (narodowej). Towarzyszą jej różnice w języku, religii, obyczajach i kulturze, ale nie zawsze przesądzają one o odręb­ nym niż większość statusie etnicznym (narodowym)” 1. Demokratyczny przełom w Europie Środkowo-Wschodniej ujawnił, że próby etnicznej homogenizacji społeczeństw w byłych państwach bloku socjalistycznego nie zostały w pełni zrealizowane. Zachodzące w związku z tym zjawiska społe­ czne powodowały znaczące konflikty etniczne, ale też tworzyły now ąjakość2. Co więcej, renesans etniczności dowiódł, iż kategorie takie jak naród czy etniczność zyskują na znaczeniu i odgrywają obecnie „ważną rolę w wyobraźni socjologicz­ nej, polityce i dyskursach politycznych”3. O rosnącej roli narodu jako wspólnoty kultury pisał ju ż w pierwszej połowie XX wieku Florian Znaniecki w dziele Współczesne narody4. Antonina Kłoskowska stwierdziła zaś, iż „(...) można mówić o zjawisku paradoksalnym: z jednej strony świat tej epoki dąży do zjednoczenia i jest ju ż faktycznie powiązany siecią stosunków politycznych, gospodarczych, informacyjnych. Towarzyszy temu jed ­ nak odradzanie się starych i rodzenie się nowych tendencji narodowego wyodręb­ niania i politycznego samopotwierdzania”5. W związku z nowym rozdziałem w historii wzajemnych stosunków polskon iemieckich, który rozpoczął się od podpisania przez Republikę Federalną N ie­ miec i Rzeczpospolitą Polską traktatów z 1990 i 1991 r. (o potwierdzeniu istnieją­ cej granicy i o dobrym sąsiedztwie)6, osoby pochodzenia niemieckiego rozpoczę­ ły zakładanie organizacji reprezentujących ich prawa. Związek Mniejszości Niemieckiej w Gdańsku (Bund der Deutschen Minder­ heit in Danzig), wcześniej noszący nazwę Stowarzyszenie Obywateli Polskich Pochodzenia Niemieckiego w Gdańsku, został zarejestrowany dnia 15 marca 1990 roku przez Sąd Wojewódzki w Gdańsku7. Łącznie utworzono 6 Oddziałów Te­ renowych: w 1993 roku w Wierzchucinie, Tczewie, Bytowie, w 1995 roku w Lę­ borku, w 1998 roku w Gdyni oraz dołączono organizację Mniejszości Niemiec­ kiej w Sztumie, funkcjonującą obecnie jako Oddział Terenowy Sztum. Od 2007 r. działa Związek Mniejszości Niemieckiej, Oddział Terenowy w Chojnicach. W opinii Gerharda Oltera - kierownika biura - Związek Mniejszości Niemiec­ kiej w Gdańsku (ZMN), wraz z oddziałami, liczy od 4000 do 4500 członków. Większość osób jednak nie bierze aktywnego udziału w życiu Związku, ze względu na wiek oraz dosyć duże rozproszenie terytorialne w województwie pomorskim. W strukturze gdańskiego Związku można wyodrębnić również podgrupy, takie jak Danziger Club (Klub Gdańszczan), Frauenclub (Klub Kobiet) oraz Jugend­ club (Klub Młodzieży), którego członkowie i ich tożsamość społeczno-kulturowa są przedmiotem niniejszego opracowania. Tożsamość jest w tym artykule rozumiana - za Antoniną Kłoskowską - procesualnie, jako subiektywny, samozwrotny aspekt osobowości, który nie może być traktowany jako ,,(...) naturalna konieczność, ale rezultat kulturowego od­ działywania, które może ulec modyfikacji”8. Podobnie zauważa Ewa Nowicka, pisząc, iż przemiany więzi społecznych powodują, że „(...) etniczna przynależ­ ność czy tożsamość przemieszcza się z płaszczyzny oczywistości, nawyku, co­ dzienności na płaszczyznę wyborów świadomych lub też ideologicznie m otywo­ wanych deklaracji”9. Ze względu na jakościowy charakter niniejszych badań zostały zastosowane dwie metody badawcze: wywiad pogłębiony, ustrukturyzowany oraz obserwacja uczestnicząca10. Powyższe m etody pozwalają zarówno badaczowi, jak i respon­ dentowi na swobodniejsze traktowanie rozmowy oraz uzyskiwanie danych i w y­ ciąganie wniosków o charakterze bardziej szczegółowym, wliczając emocje, ina­ czej niż np. w kwestionariuszu ankiety. Zdecydowana większość pytań w wywia­ dzie była otwarta, choć w niektórych celowo zawarto zamkniętą, bądź półotwartą kafeterię odpowiedzi w celu wysondowania rangi identyfikacji. Charakter badań był poznawczy, miał na celu zdiagnozowanie aktualnego stanu tożsamości społeczno-kulturowej młodych osób, które u progu dorosłości kon­ struują własne strategie funkcjonowania w społeczeństwie. Wywiad pogłębiony przeprowadzono w okresie od kwietnia do maja 2007 roku, z sześcioma respondentami, w tym z dwoma dotychczasowymi liderami Grup (...truncated)


This is a preview of a remote PDF: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Acta_Cassubiana/Acta_Cassubiana-r2008-t10/Acta_Cassubiana-r2008-t10-s80-91/Acta_Cassubiana-r2008-t10-s80-91.pdf

Magdalena Lemańczyk. Tożsamość społeczno-kulturowa młodzieży należącej do Związku Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w Gdańsku, Acta Cassubiana, 2008, pp. 80-91, Volume 10,